De Amerikaanse staat Oklahoma heeft recent een van de strengste abortuswetgevingen ingevoerd. Door deze abortuswetgeving is het uitvoeren van een abortus verboden vanaf het moment van de bevruchting. Zwangerschappen mogen alleen worden beëindigd als het leven van de zwangere persoon in gevaar is en wanneer de zwangerschap het gevolg is van verkrachting of incest. Daarbij moet de zwangere persoon aangifte hebben gedaan van de verkrachting of incest bij de politie. Abortusklinieken in Oklahoma zijn hierdoor (bijna) geheel stil gevallen. De Amerikaanse staat Oklahoma is met deze per direct in werking tredende wet een duidelijk voorbeeld van pro-life.
De pro-life beweging heeft als doel het (ongeboren) leven te beschermen. De voornaamste argumenten van de pro-life beweging zijn (1) dat een foetus al een mens is en dat maakt abortus moord, (2) dat abortussen gevaarlijk zijn en (3) dat veel zwangere personen die een abortus hebben ondergaan later spijt krijgen van hun beslissing.
De pro-choice beweging vindt dat zwangere personen de keuze moeten hebben om een zwangerschap voort te zetten of af te breken. Door onder andere de recente abortuswetgeving in de Amerikaanse staat Oklahoma is de discussie over pro-choice versus pro-life weer enorm recent en actief. Hoe kijkt de Verenigde Naties naar dit onderwerp en wat is er in Nederland geregeld met betrekking tot zwangerschapsafbreking?
Verenigde Naties
Europese afspraken rondom abortus zijn er niet. De Verenigde Naties vindt het belangrijk dat zwangere personen het recht hebben om een zwangerschap al dan niet af te breken. Het Mensenrechtencomité van de Verenigde Naties, het HRC, heeft op 30 oktober 2018 in een General Comment laten weten dat zij de deur verder open wil zetten naar een recht op abortus. Artikel 6 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten (IVBPR) betreft het recht op leven. Het HRC is van mening dat hiertoe ook de toegang tot abortus behoort. Deze General Comment is niet bindend, maar het HRC heeft door zijn autoriteit wel een grote invloed op de ontwikkelingen van het internationaal recht en de nationale wetgeving die daaruit kan voortvloeien.
Abortus in Nederland
Onder abortus wordt in Nederland verstaan: het verrichten van een handeling of het toedienen van een middel waardoor de vrucht wordt verwijderd uit de baarmoeder. In Nederland is het toegestaan om tot de 24e week van de zwangerschap een abortus uit te laten voeren. In de praktijk gaan artsen uit van 22 weken. Als er zeer zwaarwegende medische redenen meespelen bij de zwangere persoon, dan is abortus in uitzonderlijke gevallen ook nog mogelijk na de 24e week van de zwangerschap.
De regels omtrent abortus in Nederland zijn neergelegd in de Wet afbreking zwangerschap. Deze wet is ingevoerd op 1 november 1984 en bepaalt dat een abortus mag worden uitgevoerd door en arts in een ziekenhuis of kliniek, waaraan een vergunning tot het verrichten van dergelijke behandelingen is verleend door de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Wordt een abortus uitgevoerd door een onbevoegde arts of persoon, dan is dit strafbaar op grond van artikel
296 van het Wetboek van Strafrecht. Op een uitgevoerde abortus door een onbevoegde arts of persoon staat een gevangenisstraf van maximaal 4 jaar en 6 maanden. Deze maximale gevangenisstraf wordt verhoogd als de moeder komt te overlijden bij de uitvoering van de abortus of als de abortus is gepleegd zonder toestemming van de moeder.
De Wet afbreking zwangerschap is na veel strijd van vrouwen in de jaren ’60 onder de slogan ‘baas in eigen buik’ ingevoerd. Enkele landen waren Nederland al voor in het legaliseren van een zwangerschapsafbreking, zoals Zweden en IJsland. Maar zwangerschapsafbreking is zeker nog niet ‘normaal’, voor ongeveer 25% van de wereldbevolking is zwangerschapsafbreking nog illegaal. Als er geen legale zwangerschapsafbreking beschikbaar is, vinden veel zwangerschapsafbrekingen op onveilige wijze plaats. Dit kan leiden tot onvruchtbaarheid, chronische buikpijn, ernstige ontstekingen, beschadiging van allerlei buikorganen of zelfs het overlijden van de moeder. Volgens Amnesty International zijn onveilige abortussen wereldwijd een van de belangrijkste doodsoorzaken voor moeders. Naar schatting vinden jaarlijks 25 miljoen onveilige abortussen plaats.
Afsluitend
Of het invoeren van een extreem strenge anti-abortuswet, zoals in de Amerikaanse staat Oklahoma, een juiste zet is geweest valt te betwisten. Dit zal waarschijnlijk leiden tot meer onveilige zwangerschapsafbrekingen waardoor de gezondheid van de zwangere persoon in gevaar komt. Ook brengt deze strenge anti-abortuswetgeving wat teweeg bij Amerikaanse werkgevers. Sommige grote werkgevers zoals Starbucks, Tesla, Amazon, Apple en Levi’s hebben laten weten dat zij hun Amerikaanse werknemers financieel zullen steunen op het moment dat zij kiezen voor een zwangerschapsafbreking maar hiervoor naar een andere staat moeten reizen voor het legaal laten uitvoeren van een abortus. Pro-choice versus pro-life is en blijft een actuele discussie, maar belangrijk blijft dat erover wordt gepraat en dat naar elkaar wordt geluisterd.
Wil je hier meer over lezen, volg dan de ontwikkelingen van het Amerikaanse Hooggerechtshof inzake Thomas E. Dobbs, State Health Officer of the Mississippi department of health, et al., v. Jackson Women’s Health Organization, et al. Uit een uitgelekte concept-uitspraak bleek dat de Supreme Court of the United States het recht op abortus na 50 jaar ongedaan te maken, door de uitspraak inzake Roe v. Wade (1973) nietig te verklaren.
TOPFEM
1 NRC. Gouverneur van Oklahoma ondertekent nog strengere abortuswet. Geraadpleegd op 1 juni 2022 van: https://www.nrc.nl/nieuws/2022/05/26/gouverneur-van-oklahoma-ondertekent-nog-strengere-abortuswet-a4129301
2 Hengst, Marie-Thérèse (28 januari 2019). VN: ‘Recht op abortus’ (NJB 2019/202).
3 Tekst & Commentaar artikel 296 Sr.
4 Rijksoverheid. Tot hoeveel weken kan ik een abortus laten uitvoeren? Geraadpleegd op 1 juni 2022 van: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/abortus/vraag-en-antwoord/abortus-hoeveel-weken
5 Artikel 2 en 4 Wet afbreking zwangerschap.
6 Tekst & Commentaar artikel 296 Sr.
7 Voorstel van wet van de leden Ellemeet en Dijksma tot wijziging van de Wet afbreking zwangerschap en het Wetboek van Strafrecht in verband met de legale medicamenteuze afbreking van de zwangerschap via de huisarts (Tweede Kamer, vergaderjaar 2017–2018, 34 891, nr. 3).
8 Amnesty International. Abortus en mensenrechten. Geraadpleegd op 1 juni 2022 van: https://www.amnesty.nl/encyclopedie/abortus-en-mensenrechten
9 Business Insider Nederland. Amazon, Apple en andere Amerikaanse bedrijven vergoeden reiskosten voor werknemers die voor een abortus naar een andere staat in de VS moeten. Geraadpleegd op 1 juni 2022 van: https://www.businessinsider.nl/amazon-apple-abortus-vs-reiskosten-vergoeding/ NOS. Starbucks wil reiskosten voor abortus op zich nemen voor werknemers VS. Geraadpleegd op 1 juni 2022 van: https://nos.nl/artikel/2429157-starbucks-wil-reiskosten-voor-abortus-op-zich-nemen-voor-werknemers-vs
10 First draft van het Amerikaanse Hooggerechtshof Thomas E. Dobbs, state health officer of the Mississippi department of health, et al., v. Jackson Women’s Health Organization, et al. Geraadpleegd op 3 juni 2022 van: https://s3.documentcloud.org/documents/21835435/scotus-initial-draft.pdf
